Vrijwillige familie-ervaringswerkers
Een psychische stoornis heeft veel invloed op de personen in de nabije omgeving van de patiënt. Gesprekken met iemand met ervaringskennis kunnen dan helpend zijn. De familie-ervaringswerker kan andere naastbetrokkenen steunen in hun eigen herstelproces. Verschillende vrijwilligers van Similes nemen die functie op als vrijwilliger in een mobiel team. Mich Jonckheere, familie-ervaringswerker in het mobiele team Halle-Vilvoorde, zag al tal van familieleden. “Een moeder zei: “Ik heb mij nog nooit zo begrepen gevoeld”.
Een heel verschil als iemand luistert vanuit eigen ervaring
“Via het mobiele team kom ik rechtstreeks in contact met naastbetrokkenen. Het mobiele team vraagt mij om bepaalde families te contacteren: daar waar het moeilijk gaat. Dit kan betekenen dat er veel verdriet is, dat er geen inzicht is of dat de situatie heel gespannen is. Vervolgens contacteer ik de families en vraag hen of ze willen dat ik eens langskom. Ik ga dus enkel bij hen langs als ze dat zelf wensen. Het bezoek zelf verloopt bewust zonder hulpverleners en zonder cliënt. Op voorhand word ik wel door het mobiel team geïnformeerd over wat er aan de hand is, zonder al te veel details. De rode draad door deze contacten is: luisteren. Luisteren is zo ontzettend belangrijk,” vertelt Mich.
“Ik ben heel verrast door de openheid van de naastbetrokkenen. Families geven regelmatig aan dat ze zich nog nooit zo begrepen hebben gevoeld. Hoe toegewijd hulpverleners ook zijn, het blijkt toch een heel verschil als iemand luistert en spreekt vanuit eigen ervaring. Ondertussen heb ik als familie-ervaringswerker al heel wat familieleden gezien. Sommigen sturen mij nadien nog mails waarin ze hun waardering en dankbaarheid uitdrukken. Dikwijls blijf ik via mail nog in contact. Voor anderen zal ik dan helemaal niets betekenen. En dan is het weer aan het mobiel team om hen verder te helpen. Feit is dat familie intussen ook op de agenda staat, en daar ben ik blij om.”
Meerwaarde volgens alle betrokken actoren
Uit een studie van Ann-Sophie Wante (2018) blijkt dat zowel familieleden, familie-ervaringswerkers als hulpverleners een meerwaarde zien in de inzet van familie-ervaringswerkers bij mobiele begeleiding. Binnen hulpverlening vindt er een verschuiving in positieve richting plaats wat betreft de mentaliteit om triadisch te werken.
Positieve invloed op familieleden
De studie van Ann-Sophie Wante (2018) toont aan dat familieleden heel wat voordelen zien in contacten met een familie-ervaringswerker omdat ze gelijkaardige ervaringen delen en de familie-ervaringswerker voor hen een grote bron van steun en begrip vormt. Zo brengen zij de familieleden tips bij, geven ze raad, maar inspireren ze familieleden ook, bijvoorbeeld om de beperkingen van hun naaste te aanvaarden of om vaker aan zichzelf te denken en voor zichzelf op te komen. Verder blijken de contacten een positieve invloed te hebben op het herstelproces van familieleden. Dit wil zeggen dat zij door deze contacten meer zelfvertrouwen krijgen, meer activiteiten ondernemen waar ze gelukkig van worden, en dat zij hoop durven te koesteren voor de toekomst. Tenslotte hebben familieleden het gevoel dat er altijd iemand voor hen ter beschikking staat, ook wanneer zich een crisis zou voordoen.
Er zijn ook verbeterpunten. Sommige mensen geven aan dat, aangezien de problemen van het familielid met een psychische kwetsbaarheid zich situeren reeds voor het mobiele team wordt ingeschakeld, ze het gevoel hebben dat ze de ondersteuning van de familie-ervaringswerker al eerder hadden kunnen gebruiken. Velen wisten niet dat er überhaupt iets als een familie-ervaringswerker bestond. Daarnaast blijkt dat er ook nog veel onduidelijkheid is omtrent de link tussen het mobiele team en de familie-ervaringswerker.
Ruimte tot groei
Ook familie-ervaringswerkers en hulpverleners zien nog ruimte tot verbetering. Zij pleiten voor een duidelijk functieprofiel, structureel ingebouwde overlegmomenten en een betere samenwerking tussen hulpverleners en familie-ervaringswerkers. Familie-ervaringswerk staat nog in zijn kinderschoenen. Vanuit de overheid is er nood aan (financiële) ondersteuning. In de praktijk is een degelijk functieprofiel en duidelijkheid omtrent de invulling van vrijwillig en van professioneel ervaringswerk noodzakelijk om tot een gedegen uitwerking te komen.